Nur Kaplan
ANKARA – Sarsıntının yol açtığı yıkımı en derin hissedenlerin başında gelen bayanlar, mevcut toplumsal cinsiyet eşitsizliği içerisinde bir de sarsıntının açığa çıkardığı daha özgün problemlerle çaba ediyor. Uzmanlar, afet devirlerinde bayanların fizikî, cinsel, ruhsal şiddete yahut istismara daha açık hale geldiğini tabir ediyor.
Depremin birinci gününden bu yana birçok bayan örgütü depremzede bayanlarla dayanışmak için bölgeye giderek faaliyetler yürütüyor. Türkiye’nin pek çok kentinden yola çıkarak Antakya’ya giden ve burada “Kadın Dayanışma Çadırı” kuran Bayan Savunma Ağı üyeleri, bayanların temel gereksinimlerini karşılamaya çaba ediyor.
DEPREMZEDE BAYANLAR İÇİN GÖNÜLLÜLÜK ÇAĞRISI
Kadın Savunma Ağı üyeleri, bölgede kurdukları dayanışma noktasının yanı sıra ilçe ve mahalleleri gezerek gereksinim tespiti yapıyor ve bu ihtiyaçları bayanlara ulaştırıyor. Bunun yanı sıra her hafta takımları değiştiren bayanlar, “Tarihsel bir yıkımdan geçtiğimiz günlerde hayatı yine inşa edebilmek için istekli ol” diyerek depremzede bayanlarla dayanışma daveti yapıyor.
Depremin birinci gününden bu yana afet bölgesinden bulunan Bayan Savunma Ağı üyesi Düş Kurtuluş, bölgede yaşadığı tanıklıklarını, bayanların karşılaştıkları problemleri ve yapılan çalışmaları anlattı.
. ‘KADINLARIN BAKIM EMEĞİ KAT BE KAT ARTTI’
Deprem bölgesinde büyük bir çöküntü yaşandığını söz eden Düş Kurtuluş, bölgede kamu kurumlarının olmadığını hasebiyle zelzelenin sonuçlarının ağır yaşandığını, dayanışmanın sonlu olması nedeniyle halkın öfkeli olduğunu söyledi. Bayan, çocuk, yaşlı, engelli ve göçmen üzere kümelerin ‘felaketlerin sonuçlarını en ağır yaşayan kesimler’ olduğunu söyleyen Kurtuluş, bölgede yaşananlardan şöyle kelam etti:
“Kadınların var olan ağır bakım emeği zelzeleyle birlikte kat be kat arttı. Bayanlar, çadır kentlerde kendileri dışında çocuk, yaşlı ve birlikte kaldıkları ailelerin sağlıklı şartlarda yaşamasını sağlıyorlar. Bütün gün daima etraftaki insanlara bakmak zorunda kalıyorlar, kendilerini ihmal ediyorlar. Kentler boşaldığı için inançlı alanlarda değiller. Hijyene, suya ulaşmak çok sıkıntı. Çamaşırı tekrar giyebilmek mümkün değil. Sarsıntının birinci günlerinde yaşanan meseleler 1 ay geçmesine rağmen azalmıyor. En fazla dayanışmayla giderilmeye çalışılıyor.”
. ‘KADINLARIN ŞİDDET KARŞISINDA MÜRACAAT SİSTEMLERİ YOK’
Depremzede bayanların şiddet gördükleri erkeklerle birebir çadırı paylaşmak zorunda kaldığını söyleyen Kurtuluş, şiddet karşısında bayanların müracaat sistemlerinin olmadığını, adliyelerin çalıştığını lakin ‘Aile Mahkemeleri’nin hala kurulmadığını vurguladı.
‘DEPREMZEDE BAYANLAR, ‘BİZE O KADAR DÜZGÜN GELDİNİZ Kİ’ DİYOR’
Kadın Savunma Ağı’nın zelzele bölgesinde kurduğu dayanışma noktasından kelam eden Kurtuluş, “Çok hoş bir dayanışma oluştu. Zelzelenin birinci gününde bulunduğumuz davetlere halk cevap verdi. Çadırımız ve depolarımız var. Bayanlar için iç çamaşırı, hijyenik materyalleri tespit ediyoruz. Gereksinimi olan bayanlar bize geliyor ya da bizim gezici takımımız tespit edip ulaştırıyor. Bayanlarla bir ortaya gelerek sohbetler ediyoruz, zelzelenin yarattığı travmatize durumu hafifletiyoruz” dedi. Kurtuluş, şöyle devam etti:
“Burası basitçe bir yardım faaliyeti değil. Sarsıntı bölgesindeki bayanların da direkt özneleşebileceği bir tertip. Bayanlar başta muhtaçlıkları için gelirken, sonraki sohbetler gündelik hayata dönüyor. Sarsıntı gecesi neler yaşadıklarını, kimlerin yanlarında olduğunu, ikili alakalarda yaşadıkları şiddeti, boşanmaya çalıştığı adamla birlikte kalmasını, çocuklarına dair tasaları açığa çıkıyor. Sohbetin sonunda bayanlar ‘bize o kadar uygun geldiniz ki, zelzelenin birinci gününden sonra birinci kere o psikolojiden çıkmış hissettik’ diyorlar.”
. ‘GELİR SORUNU BAYANLAR ÜZERİNDEN ÇÖZÜLMELİ’
“İnsanlar kendileri kepçe tutup yakınlarının enkaz altından çıkarmalarının hesabını sormak istiyorlar, binlerce insanın vefatına neden olanlardan hesap sormak istiyorlar” diyen Kurtuluş, afet bölgesinde barınma, su, elektrik üzere gereksinimlerin hala sürdüğünü söz etti. “İşini, gelirini kaybetmiş insanların sıkıntılarının çözülmesi ve bilhassa bayanlar üzerinden çözülmesi gerekiyor” diyen Kurtuluş, zelzele bölgesindeki sıkıntılara dair şunları kaydetti:
“Deprem bölgesi bir mahalle üzere planlanmalı, prefabrik yerlere dönüşmeli. İnsanların geçim kaynakları ortadan kalkmış vaziyette, depremzedelere dönük gelir sağlanmalı. Bayanların şiddetsiz yaşayabilmeleri için kamusal garantiye muhtaçlık var. Göçmenler çadır alanlarına alınmıyor. Savaş şartlarından uzaklaşanlar tekrar savaş şartlarını yaşıyor. Zelzelenin birinci gününden beri kitle örgütleri oradalar. Kamu kurumları planlama yapılacaksa sahadakilerle yapmalı. Kentlerin tekrar ayağa kalkması için bir ortada hareket etmemiz, ne yapılması gerekiyorsa daha yüksek sesle söylememiz gerekiyor.”