876 firması ve 24 üniversitesiyle Avrupa’nın en büyük sanayi kümelenmesi olan SAHA İstanbul’un düzenlediği SAHA EXPO Savunma, Havacılık ve Uzay Sanayi Fuarı, kapılarını açtı.
Fuarda çok sayıda eser sergilenirken Türkiye’nin birinci ulusal turbofan motoru da TEI standın da yerini aldı.
Peki TEI-TF6000’in özellikleri neler? Muharip İnsansız Uçak Sistemi KIZILELMA’da kullanıbilecek mi? TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, milliyet.com.tr’den Sercan Dinç’e kıymetli değerlendirmelerde bulundu. İşte Akşit’in açıklamaları;
Türkiye’nin birinci büyük ölçekli turbofan motoru. Bu aslında teknoloji olarak bir askeri turbofan motoru. Yolcu uçakları da bir turbofan lakin yüksek bypass oranında bir turbofan. İkisi de jet motoru…
TÜRKİYE’DE GELİŞTİRİLMİŞ EN GÜÇLÜ MOTOR
Turbofandan kastettiğimiz motorun ön tarafında iki kademe fan dediğimiz düşük basınç kompresörü de algılayabileceğimiz bir fan kademeleri var. Bunlar havayı motora hakikat üflerken önemli bir kısmı motorun dışından direkt geriye gönderiyor. Bir kısmı da içeriye veriyor.
Aslında Türkiye’de geliştirilmiş en güçlü motor. Toplamda motorumuz bu haliyle 6 bin litre itki sağlıyor. Bu haliyle derken bu olağan bir turbofan motoru alt yakıcısız. Bir de bunun egzos kısmına alt yakıcı ekleme çalışmamız devam ediyor. İnşallah yakın bir vakit onun da eklenmiş haliyle o TF10000 olacak. Yaklaşık 9800-10000 libre sınıfına çıkacak. Onun ilgili de çalışmamız devam ediyor.
HANGİ ESERLERDE KULLANILABİLECEK? KIZILELMA AYRINTISI…
Aslında bu motor bizim kurgumuz olarak Ulusal Muharip Uçağı’n motoru için bir teknoloji geliştirme motoru. Şu anda imalatı devam ediyor. Bunu güç sınıfı olarak o denli seçtik ki, bu haliyle direkt KIZILELMA’da kullanılabilir. Ona güç verecek bir sınıfta. KIZILELMA’nın güç sınıfı 2700-3000 libreyle (pistten kalkış) yahut 5000-5500 (gemiden kalkış) libre sınıfında diye biliyorum. Bu her ikisini de rahatlıkla sağlayabiliyor. Hatta alt yakıcı da eklediğimiz vakit çok daha güçlü bir motor haline gelebiliyor. Aslında alt yakıcılı versiyonu iki tanesi HÜRJET’e güç verebilecek kadar güçlü hale geliyor.
Bunun dışında Ulusal Süratli Atak Botu programımıza var. Devam ediyor. Bu haliyle 4 tanesi ona güç verecek kadar kâfi güç üretiyor. Bayağı güçlü bir motor.
Ayrıca doğal gaz sınırlarında, gaz dağıtım çizgilerinde değişik uzunluklarda gazı basmak için uçak motorlarından üretilmiş kompresörler kullanılıyor. Orada da doğal gaz kompresörü olarak kullanılabilecek bir çapta motorumuz. Gerektiğinde de ardına bir dinamo eklenerek öndeki fan kısmı sökülüp türbün ürettiği güç ve dinamoya aktarılarak elektrik üretiminde de kullanılabilir. Yaklaşık 3-4 bin meskenin elektriğini rahatlıkla karşılayacak kadar.
Bu tip motorlar daha çok portatif güç gereksinimi olan yerlerde kullanılabiliyor. Küçük bir kasabanın, bir ilçenin bilhassa uzak bölgelerde, üretim sınırlarında ıstırap olan bölgelerde çok rahat elektrik üretimi için de kullanılabilir.
TEKNİK ÖZELLİKLER
Kuru itki (SLS, ISA): 6.000 lbf
Boyutlar (GenişlikxYükseklikxUzunluk): 860x1100x2250mm
By-pass Ratio (SLS, ISA): 1,08
Özgül Yakıt Tüketimi (lbf/lbs.h): 0,70
Konfigürasyon
Fan: 2 stage axial
Kompresör: 6 stage axial
Türbin: 1 stage HPT – 1 stage LPT
Yanma Odası: Through Flow
