Türkiye’de bilhassa son 2 yılda uçuşa geçen kiraların yarattığı barınma sıkıntısına bir de zelzele tehlikesi eklendi. Son 2 yılda İstanbul’da kira artış oranı yüzde 417 olurken, öteki vilayetlerde de durum çok farklı değil. Konut sahiplerini durdurabilmek için 2022 Temmuz’da getirilen kira artışın yüzde 25 sınırlaması da duruma çok deva olmazken, sınırlama Temmuz 20232te sonra erecek. 6 Şubat’ta yaşanan Kahramanmaraş merkezli ve 11 vilayette tesirli olan sarsıntı felaketlerinden sonra da etraf vilayetlerden başlayan kira artışları da Türkiye geneline yayılma yolunda ilerliyor. Bu meseleye dermanın son olarak mahpus cezasına varacağı tez edildi.
Türkiye’de son 1 yılda kira artış ortalaması yüzde 145 olurken, Antalya üzere Rusya-Ukrayna svaaşıyla yabancı akınına uğrayana kentlerde bu oran yüzde 250’nin üzerinde oldu.
Ev fiyatlarındaki artış TCMB’nin bilgilerinde son 1 yılda yüzde 167,8 olunca kiraları bu tesirden arındırmak hayal olurdu. Son iki yıla dönüp baktığımızdaysa ana kopuşun 2021 yılındaki kur artışlarıyla olduğunu görebiliyoruz. İstanbul’da kira artışları son 1 yılda yüzde 133,65 olurken, son iki yıldaki artış yüzde 416,58 olarak görülüyor.
Son 1 yıldaki artış ivmesinin düşmesinde hem enflasyon gibisi baz tesiri, hem de Temmuz 2022 prestijiyle getirilen yüzde 25 ile kira artışlarının sınırlanmasının rol oynadığı düşünülüyor.
Ev sahiplerinin tam olarak buna uyduğu söylenmese de uyuşmazlıkların yüksek olduğu ve adaletin bu davalara yetişemediği de biliniyor.
6 Şubat’ta gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde yıkım boyutu ve alanı yüksek olunca bu da ister istemez kiraları tekrar etkiledi.
Depremin tesir alanındaki 11 vilayette ayakta kalan ve hasarsız olan bina sayısı az olduğundan, birinci etapta etraf vilayetlerde sonrasında da büyükşehirlerde kira artışları görülmeye başlandı.
Marmara bölgesinde de bir sarsıntı tehlikesine dikkat çekilmesiyle İstanbul’da da sağlam olduğu düşünülen ve yönetmeliğe uygun inşa edildiği farz edilen yeni konutlara da bir talep görülüyor. Bu da talep enflasyonu yaratıyor.
Deprem nedeniyle çalışmalarına orta veren TBMM bugün yine açılırken, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın kira artışlarına yönelik çalışma başlattığı haberi geldi.
Bakanın talimatıyla sarsıntı, salgın, yabancı talebi üzere nedenlerle kiralarda fahiş fiyat artışlarına yönelik yasal düzenlemenin teknik çalışmalarının başladığı sav edilirken, Türk Ceza Kanunu’na (TCK) ek olması planlanan bir hususla fahiş artışlara 2 yıldan 5 yıla kadar mahpus cezası verilmesi planlanıyor.
İktidar eski milletvekillerinden Metin Külünk’ün de geçen günlerde yaptığı paylaşımla dikkat çektiği kira artışları konusuna tıpkı günlerde Habertürk’teki köşesinde Abdurrahman Yıldırım da değinmişti.
Yıldırım, ‘Kiralarda yaşanan deprem’ başlıklı yazısında, kiralardaki artışın TÜİK tarafından da yeni kiralamaları kapsamadığı için tam olarak ölçülemediğini, son yaşanan sarsıntı felaketiyle birlikte konut arzında da külfetlerin büyüyeceğini ve oluşan balonun daha da sorun yaratacağını belirterek şu cümlelerle yazısını sonlandırıyor:
Seçime yaklaştığımız bu periyotta siyasi partilerin bir sarsıntı siyaseti ortaya koymalarında ve barınma meselesine tahlil getirmelerinde büyük fayda görüyoruz.
Sosyal medyada da yayılan kimi tezlerde Kahramanmaraş, Malatya üzere sarsıntılardan etkilenen vilayetlerde sağlam kalan meskenlerde durumun fırsata dönmesiyle cezalar da kesilmeye başlandığı belirtildi.
Denetleme ve inceleme yapılan birtakım vilayetlerde çok sayıda emlak ofisine para cezalarının uygulandığı da biliniyor.
Hatta Mersin’de kiralarda 3 kat artış yaşandığı, Malatya’da 2 bin lira düzeyindeki kiraların 9 bin liraya kadar yükseldiği, sarsıntı sonrası en çok göç alan büyükşehirlerden olan Ankara’da kiraların yüzde 100’e arttığı, Sivas, Konya ve Bursa üzere vilayetlerde de yüzde 40’a varan artışla olduğu üzere, savaştan kaçan yabancıların da gözdesi olan Antalya da kiraların yükseldiği savlar ortasında yer alıyor. .
Son olarak bugün de kira artışlarını fahiş boyuta taşıyan konut sahiplerine mahpus cezası savı yinelendi.
Bloomberg’in Fırat Kozok imzalı haberine göre, fahiş kira artışları için konut sahiplerine 2 ila 4 yıllık mahpus cezasının değerlendirildiği, fakat ‘fahiş’ konusunda kararsızlığın sürdüğü argüman edildi. Düzenlemenin detaylarının şimdi netleşmediği belirtildi.
Konut piyasasında hem balon hem daralma ile görülen “stagflasyon”un sonu demir parmaklıkların gerisi mı yoksa enflasyonla çabada konutun da yatırım enstrümanı olmasından çıkarılıp, yabancıya satış düzenlemesi daha uygun bir yol olabilir mi? Ne dersiniz?
