Altılı Masa, Saadet Partisi Genel Merkezi’nde yapmış olduğu toplantının akabinde cumhurbaşkanlığı için ortak adayını belirledi. Altılı Masa’nın ortak adayı Cumhuriyet Halk Partisi Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu oldu. Kemal Kılıçdaroğlu, adaylık açıklamasından sonra geçiş sürecinin yol haritasını da açıkladı. 12 unsurdan oluşan yol haritasında ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ vurgusu dikkat çekti. Pekala parlamenter sistem nedir? Güçlendirilmiş parlamenter sistem ne manaya gelmektedir?
Altılı Masa, Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayını belirledi. Cumhurbaşkanlığı için seçime girecek olan isim, Kemal Kılıçdaroğlu oldu.
Ortak adayın açıklanmasının akabinde 12 unsurluk yol haritası açıklandı. Yol haritasında öne çıkan husus ise Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme Geçiş oldu.
Peki parlamenter sistem nedir?
Parlamenter sistem, yürütme organının yasama organının kontrolünde olduğu bir yönetim biçimidir. Fransızca bir söz olan parlamenter, Türkçe’de milletvekili manasına karşılık gelir. Parlamentoya dayanan, parlamenter nizam, meclise dayanan sistemdir.
Parlamenter sistem özellikleri
Meclisin ön planda yer aldığı sistemde yürütme, yasama organı tarafından denetlenir.
-
Yürütme organı iki başlıdır (Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu)
-
Yürütme, yasama organı tarafından, bakanlar kurulu ise parlamentodan çıkar.
-
Bakanlar kurulu, parlamentoya karşı sorumludur.
-
Aynı kişi hem yasama hem de yürütme organında görev alabilir.
-
Bakanlar kurulu, yasama organının çalışmalarına dahil olabilir.
-
Yasama ve yürütme ortasındaki güçlü etkileşim ve zayıf kuvvetler ayrılığı vardır.
Güçlendirimiş parlamenter sistem nedir?
Güçlendirimiş parlamenter sistem, siyaset bilimci Arend Lijphart’a nazaran üç temel özelliği barındıran bir hükümet sistemidir.
-
Hükümetin yasamaya karşı siyasi sorumluluğa sahip olması ve yasamanın hükümeti gensoru oylaması gibisi düzeneklerle düşürebilmesi;
-
Hükümetin başında bulunan başbakanın halk oyuyla değil, yasama organı tarafından seçilmesi;
-
Yürütme erkinin kabine tarafından kolektif bir formda kullanılması, yürütme erkinin tek bir şahsa devredilmemesi.
Güçlendirilmiş yahut uygunlaştırılmış parlamenter sistemin hukukî temelini ise birinci kez siyaset bilimci Boris Mirkine-Guetzevitch oluşturmuştur. Genel olarak parlamenter sistemin temel özelliklerini koruyan bu sistem, hükümetin istikrarını ve aktifliğini arttırmak gayesiyle anayasaya belli sistemlerin eklenmesi olarak kabul görmüştür.
Güçlendirilmiş parlamenter sistem metni
-
1. Geçiş sürecinde Türkiye’yi; Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem unsur ve amaçları ile mutabakata vardığımız referans metinleri doğrultusunda anayasa, yasa, kuvvetler ayrılığı istikrar ve denetleme asılları çerçevesinde, istişare ve uzlasıyla yöneteceğiz
-
2. Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme geçişle ilgili Anayasa değişiklikleri genel seçimde ortaya çıkan TBMM yapısının mümkün kıldığı en kısa müddette tamamlanacak ve yürürlüğe girecektir.
-
3. Geçiş sürecinde Millet İttifakına dahil partilerin genel liderleri Cumhurbaşkanı Yardımcısı olacaktır.
-
4. Bakanlıkların dağılımı, Millet ittifakını oluşturan siyasi partilerin milletvekili genel seçiminde çıkardığı milletvekili sayısına nazaran belirlenecektir. İttifak partilerinin her biri kabinede en az bir bakan ile temsil edilecektir. Bakanlıklara paralel olarak kurulmuş Cumhurbaşkanlığı bünyesindeki Siyaset Şuraları ve ofisler lağvedilecektir.
-
5. Bakanların atanma ve vazifeden alınmaları, mensup oldukları siyasi partinin genel lideriyle uzlaşı içinde Cumhurbaşkanı tarafından yapılacaktır.
-
6. Geçiş sürecinde Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisini ve misyonunu katılımcılık anlayışı, istişare ve uzlaşı asıllarına nazaran kullanacaktır.
-
7. Cumhurbaşkanlığı Kabinesine (Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar) yetki ve vazife dağılımı, Anayasa ve yasalar çerçevesinde çıkarılacak Cumhurbaşkanı kararnamesi ile belirlenecektir
-
8. Cumhurbaşkanı seçimlerin yenilenmesi, OHAL ilanı, ulusal güvenlik siyasetleri, Cumhurbaşkanlığı Kararları, Karamameleri ve genel nitelikteki düzenleyici süreçler ile üst seviye atamalarda Millet Itifakına dahil partierin genel liderleriyle uzlaşı içinde karar alacaktır.
-
9. Geçiş sürecinde yasama faaliyetlerinin iş birliği içinde gerçekleşmesini koordine edecek sistemler kurulacaktır.
-
10. Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş sürecinin tamamlanmasıyla birlikte, mevcut Cumhurbaşkanının – var ise- siyasi parti üyeliği sona erecektir.
-
11. Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçildikten sonra yeni bir seçime gerek olmaksızın 13 Cumhurbaşkanı ve TBMM vazife mühletini tamamlayacaktır
-
12. ‘İstanbul ve Ankara büyükşehir belediye liderleri cumhurbaşkanının uygun gördüğü vakitte CB yardımcısı olarak atanacaklardır.