Prof. Dr. Osman Bektaş, Doğu, Güneydoğu, İç Anadolu ve Akdeniz bölgesinde birçok vilayette, saat 04.17’de Kahramanmaraş merkezli Richter ölçeğine nazaran 7.7 büyüklüğünde meydana gelen zelzeleye ait ikazlarda bulundu.
‘BU SARSINTI TESADÜF DEĞİL’
Depremin cumhuriyet tarihinin en büyük ikinci sarsıntısı olduğunu belirten Prof. Dr. Bektaş,
şöyle konuştu:
*Türkiye’nin yaşadığı ikinci büyük bir zelzele. Artık bu zelzele tesadüf değil. Bu sarsıntı bilim dünyasında beklenen bir sarsıntıydı; Doğu Anadolu fayı üzerinde. 1960’lı yıllardan itibaren Doğu Anadolu’dan güneye gerçek bir sismik göç, bir sarsıntı güç göçü vardı.
*Şöyle ki, Doğu Anadolu’nun depremselliğini denetim eden 3 tane ana fay var. Bunlardan bir tanesi Kuzey Anadolu fayı, oburu Doğu Anadolu fayı, oburu de Güneydoğu Anadolu bindirme fayı.
*Şimdi bu 3 fay üzerinde 1960’lı yıllarda Varto’da başlayan depremsellik Güneye hakikat, Kuzey Anadolu fayı üzerinden, Doğu Anadolu fayında oradan bindirme fayına ve tekrar Doğu Anadolu fayında geçiyor. Son 57 yıl içerisinde yaşanan beşinci büyük bir zelzele.
‘DEPREM ETRAF VİLAYETLERDEKİ FAYLARI TETİKLEYECEK’
*Bölgenin Doğu Anadolu fayının daha güneyinde İskenderun’a yanlışsız uzanan kısmında aslında 1500 yılından beri bir depremsel suskunluk, bir sismik boşluk vardı.
*Dolayısıyla burada zelzelesi beklemek çok olağandı. Gerçekten bu türlü bir sarsıntı gelişti ve tıpkı vakitte bu bölge bu 3 fayın Doğu Anadolu fayının, Malatya fayının ve bindirme fayının birleştiği bir yerde deformasyon epeyce yüksek ve kırılma gerçekleşti.
*Ancak 7.7’lik bir sarsıntı gücü odak noktasından etrafa yayılıyor. Eşit halde her tarafa kuzeye, güneye, doğuya batıya yayılıyor lakin jeolojik yapıya kayaç yapısına bağlı olarak natürel etraf vilayetlerden farklı yıkımlara sebebiyet veriyor.
*Depremin gücü tek başına yıkıma sebebiyet vermiyor. Yerin özelliği de buna neden oluyor ki gerçekten görüyoruz felaketlerde. İki bina ayakta duruyor, üçüncü bina yıkılmış ya yerdendir yahut da yapı hatasındandır.
*Netice olarak bu sarsıntı yüzeyde yıkıcılığa sebebiyet verdiği üzere yer altında da güç dağılımına sebebiyet verecek ve etraf vilayetlerdeki fayları tetikleyecek.
*Bu tetikleme kimi faylarda olabilecek olan zelzelesi öne alacak yahut da olabilecek olan sarsıntısı de erteleyecek. Bu, gelen sarsıntı dalgalarının fayla olan bağına bağlı.
‘BİRİNCİ ZELZELENİN YIKMADIĞINI İKİNCİ ZELZELE YIKABİLİR’
Depremde konutlarda yıkım tehlikesinin de olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Bektaş, şunları söyledi:
*Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz; Türkiye’de yaşanan ikinci en büyük sarsıntı maalesef Türkiye’nin yapı stoku açısından en zayıf olan bölgesini vurmuştur.
*Birinci şok yıkıma uğratmıştır ancak kimi yerleri yıkamamıştır. Bu demek değildir ki o binalar yıkılmayacak.
*Özellikle ikinci şok yani 6 büyüklüğündeki ikinci şok, daha sonra yaşanacak beşlik dörtlük sarsıntılarla birinci şokta yıkılmayan zelzeleler, ikinci şokta, üçüncü şokta, küçük şoklar da yıkılabilir.
*Zaman içerisinde 7 büyüklüğündeki zelzeleler vakit 6-5-4 ölçeğinde olacak. Ancak yıkılma özellikleri daha da artacak. Birinci sarsıntının yıkamadığını ikinci zelzele yıkabilir.
*O bakımdan vatandaşların kırık çatlak varsa konutlarında kesinlikle suretle bir uzmana istişareli yahut konutlara girmemeli yahut önlem almalı.
*Bu tıp zelzeleleri kestirim etmek yahut yerini vaktini varsayım etmekten daha kıymetlisi yapı stokunu 7’den büyük zelzelelere sağlam hale getirmek gerekir. (DHA)