Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın Kur Muhafazalı Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesabı (KKM) uygulamasının bütçeye maliyeti haziran ayında 16 milyar TL’ye ulaştı. Mart ayında 11 milyar 700 milyon TL bütçeye yük getiren KKM için nisan ayında 4 milyar 555 milyon, mayıs ayında ise 4 milyar 842 milyon TL ödeme yapılmıştı. KKM’nin toplam maliyeti ise 37 milyar TL’yi aştı.
Dünya gazetesi muharriri Alaattin Aktaş, “KKM’de asıl kıyamet uygulama bitince kopacak” başlıklı yazısında 2022 sonu olan uygulama müddetinin uzatılacağını belirterek, “Mevcut durumda 2022 sonu olan süreyi istediğiniz kadar uzatın, o son kaçınılmaz olarak bir halde gelecek. İşte asıl kıyamet o vakit kopacak” diye yazdı.
Aktaş’ın yazısı şöyle:
“Bütçeden milyarlarca lira çıkması; örneğin uygulamanın birinci dört ayında 37.2 milyar lira ödenmesi ve her ay 8-10 milyar lira dolayında olacağı kestirim edilen bu ödemelerin sürmesi doğal ki kıymetli lakin asıl felaketle uygulama bittiğinde yüzleşeceğiz.
BDDK datalarına nazaran kur muhafazalı mevduat hesabı 8 Temmuz prestijiyle 1 trilyon 66 milyar lira seviyesinde. Bu meblağın ne kadarının direkt TL cinsinden açılan hesaplardan, ne kadarının DTH dönüşümüyle açılan hesaplardan oluştuğunu bilmiyoruz. Bu ayrıntı başlangıçta açıklanıyordu, artık bilgi karartılıyor. Tekrar birebir biçimde bu meblağın ne kadarı gerçek bireylere, ne kadarı hukukî bireylere ilişkin, muhakkak değil. Hesabın vadesine ait de bir bilgi yok.
Ama uygulamanın mühleti bittiğinde yaşanacaklar açısından o günkü bakiyenin dağılımı pek de değerli değil.
8 Temmuz prestijiyle 1 trilyon 66 milyar lirayı yatırmış olanların bir kısmı esasen döviz hesabı sahibiydi, bir kısmı ise TL mevduatı varken devletin “kur artışından yararlandırma” garantisiyle görünürde TL mevduatta durmakla birlikte aslında dövize geçmiş oldu.
Hani daima söyleniyor ya, liralaşma diye, aslında kur muhafazalı mevduat, liralaşma kavramından yola çıkarak söz edersek, dolarlaşmayı, yani dolarizasyonu daha da pekiştiren bir uygulama oldu.
Varsayalım 1 trilyon 66 milyarlık KKM’nin yarısı TL cinsi hesaplarla, kalan yarısı DTH dönüşümüyle oluştu. Döviz hesabından KKM’ye geçenler aslında dövizdeydi. TL cinsi tasarruf etmekte olanlar da bu uygulamayla dövize alıştırıldı, adapte edildi.
Dolayısıyla liralaşma dedikçe özünde aykırısını yaptılar.
Süre bitince bakın neler neler olacak!
Kur muhafazalı mevduat her ay yaklaşık yüzde 10 oranında artıyor. Oran her ay bu seviyede oluşsa KKM yıl sonunda yaklaşık 1.8 trilyona ulaşacak.
1.8 trilyon liralık bakiyeyle yıl sonuna geldiğimizi ve müddet uzatımına gidilmediğini düşünelim…
KKM hesaplarında yüklü vade üç ay. Hasebiyle 1.8 trilyonluk hesabın değerli bir kısmının, tahminen 1.5 trilyonunun vadesi 2023’ün mart ayında dolacak.
Serseri mayın üzere bir 1.5 trilyon lira!
Bu paranın bir kısmı, diyelim yarısı zati özünde döviz. Yani yaklaşık 750 milyar lira bir müddetliğine “TL görünümlü döviz” olarak durmuştu.
Bu 750 milyarın sahipleri vade bitip ellerine bu kadar TL geçince ne yapacaklar sanıyorsunuz?
Tahmininiz doğru! Natürel ki koşa koşa döviz alacaklar.
Öte yandan aslında TL’de dururken dövize ve dövizin getirisine alıştırılan başka 750 milyarın sahipleri “Bu uygulama bitti, ben artık yeniden gidip TL mevduat hesabı açtırayım” der mi? Sıkıntı değil mi…
Muhtemelen onlar da dövize sarfiyat.
Mart 2023… Dedim ya, serseri mayın üzere 1.5 trilyon liranın vadesi doluyor. Haydi diyelim bu hesabın üçte biri dövize yüz vermedi; TL’de kaldı ve ister mevduata, ister konuta, ister pay senedine, ister altına gitti…
Kaldı 1 trilyon lira.
Düşünebiliyor musunuz 1 trilyon liranın döviz için piyasaya çıktığını…
Düşünebiliyor musunuz 1 trilyon liranın piyasayı nasıl alt üst edeceğini…
Felaketin büyüğü bütçeden kur korumalıya artık ne kadar ödendiği değil. Artık sarsılıyoruz sırf, bütçe istikrarları bozuluyor; asıl felaketi bu uygulama bittiğinde yaşayacağız. O yüzden de kur muhafazalı mevduat uygulaması hiçbir halde birden bitirilemeyecek ve nasıl yapılır bilmem, bir halde vakte yayılarak sona erdirilecektir.”
YAZININ TAMAMI