Pazar sabahı erkenden uyandım, genç müzisyen Nora Brown’ın sonbahara çok yakışan banjo müziklerini dinliyorum. ‘Cinnamon Tree’ albümü bende şiir yazma isteği uyandırıyor. Ya da tahminen de bir şiir kitabının içinde kaybolma isteği…
Kitaplığımdan bir kitap çekip alıyorum. ‘Cowboy Müzikleri ve Öteki İlkyerleşimci Balladları’ isminde kalın bir kitap. En sevdiğim yayınevlerinden biri olan Sub Yayın bünyesindeki Jazz Is Dead serisinden, Şenol Erdoğan’ın editörlüğünde, Tolga Öztürk’ün muazzam çeviriyle yayımlanmış. Kahve yapıp kitaptan rasgele bir sayfa açıyorum.
Cowboy Müzikleri ve Öteki İlkyerleşimci Balladları, Derleyen: John Alan Lomax, Tercüman: Tolga Öztürk, 296 syf., Sub Yayın. ‘BEN YALNIZ BİR KOVBOYUM’
“Ben yalnız bir kovboyum,” diye okuyorum. “Ben yalnız bir kovboyum, konutundan çok uzakta…” İster istemez çocukluğuma ışınlıyor bu kelamlar beni. Pazar sabahları, kahvaltıdan sonra koca bir bardak şeftali suyu eşliğinde TRT’de izlediğim kovboy sinemalarını hatırlıyorum.
“İyi, Makûs ve Çirkin”deki Clint Eastwood’u ne kadar havalı bulduğumu hatırlıyorum bir de. Bana armağan edilen yeşil pançomu giyip kürdan çiğneyerek ayna karşısında kendi kendime Clint Eastwood taklidi yaptığımı.
Hiç bilmediğim bir yer ve vakte duyduğum bu ilginin sebebi neydi, bilmiyorum. Fakat bugün bile Yabanî Batı ve kovboy figürü çok ilgimi çekiyor, üstelik ironik bir biçimde de değil. Neden, bilmiyorum lakin Nevada, Arizona ve Teksas üzere sözleri duymak bile nitekim kanımın kaynamasına sebep oluyor.
Sevdiğim banjo müziklerinden oluşan uzun bir çalma listem bile var. Nora Brown ise en sevdiğim banjo müzisyenlerinin başında geliyor. Banjo mu demeliyim, banço mu? Sanırım bu hususta da başım karışık ancak bu enstrümana duyduğum sevgi hiç değişmiyor. Velhasıl elimde Yabanî Batı’yla ilgili çok şey var. Fakat bunların hiçbiri bana elimde tuttuğum kitap kadar hoş gelmemişti şimdiye kadar.
Amerika’nın efsanevi müzik toplayıcısı Alan Lomax’ın derlediği kovboy müziklerinin kelamlarını okurken başımda sinema sahneleri canlanıyor. Müzikleri duyamıyorum lakin tıpkı çocukluğumun pazar sabahları üzere, onları da neredeyse yanı başıma hissedebiliyorum. Lomax kovboyların sığırlarla ilgilenen, onları bir yerden bir yere (mesela Teksas’tan Kansas’a) götüren, onlara müzikler söyleyen ve kazandıkları paraları bir gecede çar çur eden göçebeler olduğunu söylüyor.
Özgür, biraz serseri, çokça romantik, öncü ruhlarmış kovboylar. Yalnız yaşayan ve yalnız ölen ruhlar. Geride bıraktıkları sevgililerinin evlilik haberlerini aldıklarında gözyaşı döken lakin yeniden de konuta dönmeyen yersiz yurtsuz genç adamlar. Bundan yüz yıl evvel bile çoktan kaybolmaya yüz tutmuşlar.
İyi ancak onların Teksas korucuları, Jesse James, madenciler, oduncular, sınıradamları, mormon rahipler ve Amerikan yerlileri hakkında söyledikleri müzikler neden bu kadar duygulandırıyor beni? Çocukluğumu özlediğim için mi? Yoksa bu da benim zımnî saklı göçebe bir ruh olmamla mı ilgili?
HÜZÜNLÜ BİR KOVBOY KIZ
Bir banjom olsun istiyorum bazen. Ben de kovboy müzikleri yazmak istiyorum. Yola çıksam, çöle gitsem, bir kertenkele olsam kaktüslere müzikler söyleyen… Bu türlü şeyler düşünüyorum, işte. Çocuksu bir hasretle, bunları hayal ediyorum bazen. Sonra kendi dünyama dönüyorum ve Yabanî Batı’da yaşıyor olsam, olsa olsa hüzünlü bir kovboy kız olacağımı unutuyorum.
Havalı kovboy kostümleri giyen çocuklar tanıyordum küçükken. Benim hiç olmamıştı. Tekrar de yeşil pançomu kürdanla destekleyerek kendimi bir kovboy kıza dönüştürmeyi başarmıştım. Ve kendi kimliğini kendisi inşa eden herkes üzere, bununla çok gururlanmıştım.
Ama tam da o küçük kovboy kızı düşünürken, onun gerçek kovboylara ne kadar benzediğini fark ediyorum şaşkınlıkla. O tuhaf yalnızlığı, yalnızlıktan gelen özgürlüğü, yolda olmaya duyulan aşkı… Ancak kovboyların tersine, bir yuvam olmasını çok fazla önemsiyordum ben. Hiçbir vakit yola çıkamayacak olmamın sebebi de buydu tahminen de.
Rastgele bir sayfa daha açıyorum kitaptan. “Genç ve yakışıklılarsa hepimiz bayılırız kovboylara,” diyor bu müzik. “Hepimiz severiz onları, her ne kadar yanlış yapmış olsalar da.” Kendi kendime gülümsüyorum. Nora Brown’ın banjosu ne kadar da yakıştı bu şarkıya…
Çocukluğumdan tek bir giysi bile kalmamış elimde. Meğer ne kadar da isterdim Clint Eastwood pançomu bir daha görebilmeyi! Lakin biliyorum ki, çocukluğuma dönebilmek için bu tatlı pazar sabahında yapabileceğim bir şey daha var.
Ben de onu yapmaya gidiyorum artık: Yani, kendime koca bir bardak şeftali suyu alıp “İyi, Berbat ve Çirkin”i izlemeye. Sonra da kayıp pançolar hakkında hüzünlü bir kovboy müziği müellifim tahminen.