LiDAR olarak bilinen bir lazer teknolojisi, eski uygarlıkların 3 boyutlu imajlarını oluşturarak arkeolojiyi dönüştürüyor.
Işık algılama ve menzil belirlemenin kısaltması olarak kullanılan LiDAR, tabana, kalın, derin orman örtüsünü delip geçen binlerce lazer darbesi gönderiyor. Bu da araştırmacılara bitki örtüsünün altındaki insan imali yapıları ortaya çıkaran üç boyutlu haritalar sağlıyor.
Business Insider’ın haberine nazaran, bir Maya kentinden Amazon’un derinliklerindeki karmaşık köylere kadar en gelişmiş LiDAR teknolojisiyle keşfedilen ve evvelce bilinmeyen tam beş uygarlık bulunuyor.
1. 2.000 YILLIK KAPALI BİR MAYA UYGARLIĞI
Araştırmacılar, lazer darbeleri kullanarak Kuzey Guatemala’da yaklaşık 1.000 arkeolojik alana sahip 2.000 yıllık bir Maya uygarlığı tespit etti.
Bölgenin topografik haritalarından, uygarlığın 650 mil kareye yayılmış 417’den fazla kent, kasaba ve köyden oluştuğunu belirlediler.
Yerleşimde düzinelerce top alanı ve eski Mayaların seyahat etmesine müsaade veren 110 millik birleşik gezilebilir geçit vardı. Bulgular aralık ayında Antik Mezoamerika mecmuasında yayınlandı.
2. UZUN MÜDDETTİR KAYIP OLAN MAYA VE OLMEC MERASİM ALANI
Ekim 2021’de yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar, yaşının 2.000 ila 3.000 ortasında olduğunu varsayım ettikleri 478 Mezoamerikan bölgesini ortaya çıkardılar.
Siteler, Olmec ve Maya uygarlıklarının geliştiği Meksika eyaletleri Tabasco ve Veracruz’da 32.800 mil karelik bir alana yayılmıştı. Bulgu, arkeologların Olmec ve Maya kültürlerini birbiriyle ilişkilendirmesine yardımcı oluyor.
Çalışmada yer alan Arizona Üniversitesi’nden antropolog Takeshi Inomata, “Birkaç yıl öncesine kadar bu kadar büyük bir alanı incelemek düşünülemezdi,” diyerek LiDAR teknolojisinin “dönüştürücü” olduğunu belirtti.
3. GUATEMALA ORMANININ ALTINDA GİZLENMİŞ 61.000 YAPI
2018’de araştırmacılar, Mayaların bir vakitler yaşadığı Guatemala’daki Petén’in haritasını çıkarmak için lazer teknolojisini kullandı.
61.480 adet uzun müddettir kayıp yol, mesken temelleri, askeri surlar ve yüksek geçitler keşfettiler. Hepsi, Maya Geç Klasik Dönemi’nde M.S. 650 ve 800’e kadar uzanıyor.
Tulane Üniversitesi’nden bir antropolog olan Francisco Estrada-Belli, “Bir bütün olarak bakıldığında, teraslar ve sulama kanalları, rezervuarlar, surlar ve geçitler, Maya tarafından tüm yerleri üzerinde daha evvel hayal bile edilemeyecek bir ölçekte yapılan şaşırtan ölçüde arazi değişikliğini ortaya koyuyor.” dedi.
4. AMAZON YAĞMUR ORMANLARINDAKİ 81 HAFRİYAT İŞİ
Brezilya’nın Mato Grasso bölgesinde arkeologlar, birbirine bağlı yollar ve höyükler üzerine inşa edilmiş köyler dahil olmak üzere 81 hafriyat işi ile 24 alanın ispatını bulmak için LiDAR’ı kullandılar.
Business Insider’ın haberine nazaran, yapılar 1250 ile 1500 yılları ortasında 1 milyona kadar nüfus içeren karmaşık bir medeniyeti desteklemiş olabilir. Arkeologların “Dünya’ya oyulmuş siteler” olarak isimlendirdikleri birtakım jeogliflerin genişliği 400 metreyi buluyordu.
5. BOLİVYA AMAZONU’NDA GÖMÜLÜ ESKİ UYGARLIK
LiDAR, Bolivya’da 600 yıldan uzun bir müddet evvel Amazon yağmur ormanlarında gelişen dokuzu yeni keşif olan 26 yerleşim bölgesinin saklı kalıntılarını ortaya çıkardı.
Yerleşimler, MS. 500 ile 1.400 yılları ortasında yaklaşık 1.700 mil karelik bir alanı işgal eden Casarabe kültürüne aitti. Ayrıca 72 fit uzunluğa kadar basamaklı platformlar ve konik piramitler ortaya çıkardılar.
Araştırmacılar, Nature mecmuasında “Sonuçlarımız, batı Amazonia’nın Hispanik öncesi vakitlerde seyrek nüfuslu olduğu istikametindeki argümanları çürütüyor” diye yazdı.